[Ik verkondig de blijde mare van gerechtigheid in een grote gemeente. Psalm 40:10]

In Verzet en Overgave plaatst Bonhoeffer zijn vraagtekens bij de persoonlijke heilsleer. Waarom zoveel focus op die vergeving van mijn zonde? Het gaat God niet om Mij, het gaat God om Ons. Onze Vader!

Natuurlijk ben je als mens en als Christen in eerste instantie bezig met je eigen zonde en je eigen heil. Maar daar zou je doorheen moeten groeien. De focus mag dan van ‘ben ik gered?’ en ‘ik ben gered’ naar Onze Vader gaan. C. S. Lewis zei iets in de trend van: nederigheid is niet minder over jezelf denken, maar minder aan jezelf.

(Ik weet: dat is lastig met de huidige liturgie van Psalmen en Opwekking. Maar goed, nu u en vele anderen dit lezen ontkenent er toch vast wel een kleine revolutie?)

Misschien kun je de link leggen met Paulus die het heeft over de melk voor de zuigeling en het vaste voedsel voor de volwassene. De baby hangt aan moeders borst, en zijn belevingswereld is niets anders dan: ik heb dorst, moeder, melk. De volwassene zit aan tafel met anderen.

Geef ons heden ons dagelijks brood.

Van Dietrich Bonhoeffer mag God niet enkel een gatenvuller zijn. God als Deux Ex Machine die enkel bij onze vraagtekens er bij wordt gehaald. Het huidige christendom legt idd sterk de nadruk op God als gever en nemer van leven, als vergever van zonde, als trooster van de huilenden, etc. Misschien te veel. Ja, teveel. Niet misschien. De Paus die nu roept dat God onze enige vast grond is, en niet geld, klopt misschien, maar plaats God weer aan de rand: “Blijkbaar kunnen we niet op geld bouwen: laten we God erbij slepen.”
Bonhoeffer heeft God graag ook betrokken bij de normale zaken in het leven. Dus gewoon bidden en danken bij het eten. En dan vanuit dankbaarheid. Paulus zegt iets als: iedere gedachte als krijgsgevangene bij God brengen. Alles wat je doet en denkt in overleg met God.

Maar, zo bedacht ik me vandaag: misschien zijn de gaten in het leven wel een goed beginpunt om God erbij te betrekken. (Zonder daarbij het valse beeld te geven dat bij die gaten kan blijven.) Want de gaten zijn er. En als God ze niet opvult wie of wat dan?